Οι Βερολινέζοι δικαστές και ο Εφιάλτης
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Τα όσα διαδραματίζονται στο ΣτΕ και γενικότερα στην Ελληνική Δικαιοσύνη μου θύμισαν τους Βερολινέζους δικαστές. Ο Φρειδερίκος Β΄, «φωτισμένος μονάρχης» της Πρωσίας, θέλησε να επεκτείνει τους κήπους του ανακτόρου του Σανσουσί, στο Πότσνταμ. Εμπόδιο το κτήμα κάποιου μυλωνά. Αυτός αρνήθηκε να παραιτηθεί της ιδιοκτησίας του. Ο βασιλιάς τον απείλησε ότι θα τη δημεύσει και τότε αυτός έδωσε την ιστορική απάντηση: « Θα μπορούσε, αλλά υπάρχουν δικαστές στο Βερολίνο!». Πρότυπα δικαστικού ήθους, θάρρους και γενναιότητας έχομε στην Ελλάδα τους Τερτσέτη, Πολυζωίδη, Σαρτζετάκη και άλλους. Η Δικαιοσύνη πλήττεται, ως θεσμός, από τις επιθέσεις της εκτελεστικής ή της νομοθετικής εξουσίας, όταν οι δικαστές δεν μένουν στο ύψος του λειτουργήματός τους.
Στην Αθηναϊκή Δημοκρατία η εκτελεστική εξουσία θέλησε να ποδηγετήσει τη δικαστική. Ο Εφιάλτης, όχι ο προδότης από την Αντίκυρα, αλλά ο Αθηναίος πολιτικός, μέντορας του Περικλή, «εκλαΐκευσε» και αποδυνάμωσε το ανώτατο δικαστήριο του Άρειου Πάγου, που ήταν ο ανώτατος ελεγκτής της Πολιτείας. Του αφαίρεσε δικαστικές αρμοδιότητες και τις μετέφερε στο λαϊκό δικαστήριο της Ηλιαίας και στη Βουλή.
Για να επιτύχει ο Εφιάλτης να κλονίσει το κύρος του Αρείου Πάγου (του ΣτΕ της εποχής του) εξαπέλυσε κατηγορίες κατά συγκεκριμένων Αρεοπαγιτών, που αντιδρούσαν στα σχέδιά του. Πολλούς τους παρέπεμψε στην Ηλιαία και πέτυχε την έκπτωσή τους από το αξίωμα του Αρεοπαγίτου… Ο Άρειος Πάγος συνεδρίαζε στον ομώνυμο λόφο και από τον δημοκράτη Εφιάλτη θεωρήθηκε ότι, ως αριστοκρατικός θεσμός, πρέπει να υποβαθμιστεί. Απαρτιζόταν από τους παλιούς άρχοντες, που μετά το τέλος της θητείας τους καθίσταντο ισόβια μέλη του. Οι Αρεοπαγίτες έχοντας υπηρετήσει στα ύπατα αξιώματα της Πολιτείας γνώριζαν να δικάζουν και να ελέγχουν χωρίς να επηρεάζονται από απειλές, ούτε να διαφθείρονται από ανταλλάγματα.
Στην Ιστορία γράφτηκε ότι ο Άρειος Πάγος διατήρησε το κύρος του έως το τέλος της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Αντίθετα το λαϊκό δικαστήριο της Ηλιαίας υποβαθμίστηκε σε ένα σώμα, στο οποίο, κατά τον Αριστοτέλη «η δικαιοκρισία και η αδικία είχαν τα ίδια δικαιώματα» και στο οποίο η διαφθορά και η εμπάθεια περίσσευαν….
Θύμα της Ηλιαίας και ο Σωκράτης… Ο μεγαλύτερος των φιλοσόφων ταύτιζε τη δικαιοσύνη, καθώς και κάθε άλλη ανθρώπινη αρετή με τη σοφία και την ψυχική υγεία. Αντίθετα ο συνομιλητής του στην «Πολιτεία» σοφιστής Θρασύμαχος έδωσε ένα απλό, νιτσεϊκό, ορισμό της: η δικαιοσύνη είναι το συμφέρον του ισχυρότερου. Επίσης ο Θρασύμαχος πιστεύει πως σε όλες τις Πολιτείες το Δίκαιο είναι ένα: εκείνο που συμφέρει την εκάστοτε κυβέρνηση, επομένως, κατ’ αυτόν, το καλύτερο πολίτευμα είναι η τυραννία…. Τον Πλάτωνα δεν τον απασχολεί το Κράτος, αλλά η δίκαιη Πολιτεία, στην οποία θα μπορεί να ζει ένας δίκαιος άνθρωπος – ένας Σωκράτης – χωρίς να φοβάται ότι θα εξοντωθεί από την εξουσία… Οι «Βερολινέζοι δικαστές» χρειάζονται για μια δίκαιη Πολιτεία.-
