Το αγαθό της ελευθερίας σε μια δημοκρατική Πολιτεία είναι συνυφασμένο με το αίσθημα ευθύνης των πολιτών Της. Ο εκλεκτός συγγραφέας, διανοητής και δοκιμιογράφος Χρήστος Μαλεβίτσης (1927-1997), του οποίου τα εικοσάχρονα από του θανάτου του συμπληρώθηκαν την 1η Μαρτίου, έγραψε σχετικά: Ο δημοκρατικός πολίτης είναι ελεύθερος να πράξει για τα κοινά κατά την κρίση του και έχει τη δυνατότητα:
Α) Να πράξει κινούμενος αυθαίρετα, υπό την επήρεια ψυχολογικών παρορμήσεων, πάθους, μίσους, αγάπης κ.λ.π.,
Β) Να πράξει ελευθέρως δημιουργικά, και
Γ) Να πράξει ελευθέρως καταστροφικά.
Στη σύγχρονη Ελλάδα έχει αμβλυνθεί η συνείδηση της ευθύνης των πολιτών έναντι της Πολιτείας που ζουν. Αποφασίζουν τις επιλογές τους σύμφωνα με την πρώτη νοοτροπία, που αναφέρει ο Χρ. Μαλεβίτσης, δηλαδή αυθαίρετα και παρορμητικά. Παράδειγμα: Η πλειονοψηφία των πολιτών επέλεξε να σταματήσει η πορεία της χώρας προς την έξοδο από τα μνημόνια, από πνεύμα εκδίκησης προς τα παλαιά κυβερνητικά Κόμματα, που τον οδήγησαν στην κρίση, και αφέθηκε να χειραγωγηθεί προς τον γκρεμό, αποδεχόμενη το προφανές ψέμα για μια φρούδα ελπίδα.
Ακόμα χειρότερα για τη Δημοκρατία μας, η πλειονοψηφία αποδέχθηκε να ξεγελαστεί από τον ΣΥΡΙΖΑ, και να νομίσει ότι στο δημοψήφισμα εψήφισε κατά των μνημονίων, για να λουστεί στη συνέχεια, χωρίς διαμαρτυρία, το νέο μνημόνιο… Επίσης η, κατά το εκλογικό σύστημα, πλειονοψηφία των πολιτών έδωσε την εξουσία στα «αντιμνημονιακά» Κόμματα ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ, γνωρίζοντας ότι θα εφαρμόσουν ένα μνημονιακό πρόγραμμα, σκληρότερο από εκείνο για το οποίο είχε καταψηφιστεί η κυβέρνηση Σαμαρά…
Στο εξωτερικό πρόσφατα οι πολίτες χειραγωγήθηκαν στην απόφαση για το Brexit και στην εκλογή Τραμπ. Δημοσιογράφος της Independent εκτίμησε ότι «οι ψεύτικες πληροφορίες προσέφεραν το δημοψήφισμα σε όσους προπαγάνδισαν υπέρ του Brexit». Επίσης η αμερικανική ιστοσελίδα BuzzFeed έγραψε πως στην τελική ευθεία των εκλογών στις ΗΠΑ (Αύγουστος – Νοέμβριος 2016) τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν πολλές «ειδήσεις», κυρίως με κτυπήματα κάτω από τη μέση. Τα περισσότερα ήσαν κατά της Χίλαρι Κλίντον, αλλά και ο σημερινός Πρόεδρος Τραμπ κατηγόρησε δημοσιογράφους ότι διέσπειραν ψευδείς πληροφορίες εναντίον του.
Σε όλες τις περιπτώσεις, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σε εκλογές ή σε δημοψηφίσματα, δεν υπήρξε πολιτικός διάλογος, αλλά δημαγωγία και επιχείρηση χειραγώγησης των πολιτών. Η αρρωστημένη αυτή νοοτροπία απλώνεται ως η μεσαιωνική πανώλη και εξασθενεί ηθικά, κοινωνικά και οικονομικά ακόμη περισσότερο τον ήδη αποδυναμωμένο οργανισμό της Ευρώπης. Ήδη τα συμπτώματα είναι προφανή εν όψει των εκλογών στην Ολλανδία, στη Γαλλία, και στη Γερμανία.
Η ευθύνη της κατάστασης δεν βαρύνει μόνο τους δημαγωγούς. Αυτοί είναι αυτοί που είναι και βρίσκουν και τα κάμουν. Η ευθύνη είναι όσων θάπρεπε να είναι απέναντι στο λαϊκισμό και που, χάριν της εξουσίας, επιχειρούν να ανταγωνιστούν ( συνήθως ανεπιτυχώς) τους λαϊκιστές στην ανευθυνότητα, στη λασπολογία και στη συνθηματολογία.-